Hestamannafélagið Freyfaxi var stofnað árið 1952. Einn af stofnfélögum þess var Jón Bergsson á Ketilsstöðum á Völlum. Jón tók virkan þátt í starfi félagsins frá byrjun. Hann var formaður þessi í nokkur ár, sat í stjórn um árabil og var margoft fulltrúi þess á ársþingum Landssambands hestamannafélaga. Hann var einnig í stjórn LH um nokkurt skeið. En þótt Jón tæki drjúgan þátt í félagsstarfinu og ræktaði þar með skyldur sínar við samfélagið, þá var það fyrst og síðast áhugi hans á hrossarækt sem dreif hann áfram.
Frá upphafi var það á stefnuskrá Freyfaxa að gangast fyrir kynbótum hrossa. Þar var Jón í lykilhhlutverki. Hann var í áratugi leiðtogi og ímynd hrossaræktar á Fljótsdalshéraði og Austurlandi, og mun verða lengi enn. Hrossaræktin var hugsjón sem hann kvikaði aldrei frá.

Frumkvöðull á landsvísu
„Ef ég einhverntíma dey,“ var setning sem Jón á Ketilssstöðum hafði á takteinum. Hún lýsir manninum; kímnigáfu hans og afstöðu til lífsins. Æðruleysi! Hann átti von á fimm folöldum þegar hann lést. Áralöng veikindi og lömun slógu hann ekki út af laginu. „Hvað ætlar þú að leiða margar í sumar?“ var spurning sem hann kastaði gjarnan á félaga sem heimsóttu hann á hjúkrunarheimilið, þar sem hann dvaldi síðustu æviárin. „Ég ætla að leiða fimm,“ sagði hann svo um hæl, þótt flest benti til að honum myndi ekki endast aldur til að sjá folöldin fæðast. Jón markaði djúp spor hvað varðar hrossarækt og hestamennsku, ekki bara á Austurlandi, heldur á landsvísu. Hann var frumkvöðull.

Hann var með þeim fyrstu til að hefja sérhæfðan hrossabúskap hér á landi. Hann var þó ekki einn á þeim tímapunkti, því sonur hans Bergur Jónsson var þá kominn til skjalanna, dugnaðarforkur til allra verka og með bestu reiðmönnum landsins. Það þótti ekki árennilegt á þeim tíma að setja allt sitt traust á „merarnar“. Það var engin meðgjöf í þeim búskap, hvorki beingreiðslur né trygg sala á afurðum. Það var heldur ekki eins og Ketilsstaðir væru í miðri hringiðu hestamennskunnar, langan veg frá því svæði þar sem hrossasölu er helst von. En þeir feðgar héldu sínu striki. Jón efaðist aldrei um þau verðmæti sem felast í íslenska hestinum og að hrossabúskapur gat vel orðið alvörubúgrein. Það er engin spurning að einurð og trúfesta Jóns á Ketilsstöðum við hugsjón sína hefur haft mikla þýðingu fyrir hestamennsku og hrossarækt á Austurlandi.

Read more: „Ef ég einhverntíman dey“